Promocja książki o Ruzamskim

W sobotę 3 grudnia o godz. 17 w Muzeum - Zamku Tarnowskich w Tarnobrzegu odbędzie się promocja najnowszej książki dyrektora tej instytucji Tadeusza Zycha, profesora Uniwersytetu Rzeszowskiego, pt. "Mistrz drugiego planu. Artysta malarz Marian Ruzamski 1889-1945". Gościem specjalnym będzie Marian Turski, były więzień KL Auschwitz, przewodniczący Międzynarodowego Komitetu Oświęcimskiego, który jest autorem przedmowy do wspomnianej publikacji. Swój udział zapowiedział także reżyser Jakub Pączek, przymierzający się do realizacji filmu o tarnobrzeskim artyście.

- Biografia, którą dzisiaj pragnę zaprezentować, jest chyba ostatecznym owocem moich 30-letnich badań dotyczących M. Ruzamskiego. Rozpocząłem je jeszcze w ubiegłym wieku, kiedy natknąłem się w jakiejś publikacji na wzmiankę o nim, a podczas wizyty w mieszkaniu śp. Janiny Lichoniewicz miałem okazję zobaczyć jego prace. Wówczas też za pośrednictwem pani Lichoniewicz dotarłem do również nieżyjącej już Alicji Oniskowej z domu Pawlas, która dobrze znała M. Ruzamskiego, albowiem bardzo mocno związany był z domem jej rodziców, będącym najważniejszym salonem artystyczno-kulturalnym przedwojennego Tarnobrzega. Owocem spotkania z panią Alicją i jej mężem Zbigniewem stał się wydany wspólnie album zawierający biogram malarza oraz reprodukcje jego prac. Był to rok 2000. I jest to jedyny album z rysunkami, obrazami artysty, jaki dotychczas się ukazał - mówi T. Zych, którego można nazwać odkrywcą Ruzamskiego. - Teraz ukazuje się najobszerniejsza praca poświęcona tarnobrzeskiemu artyście, jak już wspomniałem, będąca podsumowaniem 30 lat badań i kolejnym etapem mojej niesłabnącej fascynacji jego twórczością, wiedzą, inteligencją, nim jako wspaniałym człowiekiem, który w swojej skromności sam obsadzał się w roli aktora drugiego planu.

Marian Ruzamski bezsprzecznie jest najwybitniejszym malarzem związanym z Tarnobrzegiem, w którym spędził większość życia. Urodził się w 1889 r. w Lipniku koło Bielska Białej. Studiował malarstwo w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie oraz na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego. W czasie I wojny światowej został uprowadzony jako jeniec cywilny do rosyjskiej niewoli. W obozie w Charkowie spędził 4 lata. Widział i doświadczył okrucieństwa rewolucji bolszewickiej. Po powrocie do Polski pracował jako asystent na Wydziale Architektury Politechniki Lwowskiej. Do Tarnobrzega na stałe powrócił w 1928 r. i zamieszkał w rodzinnym domu przy ul. Kościuszki 8. Tutaj związał się z ówczesną tarnobrzeską elitą, w tym z domem Janiny i Eugeniusza Pawlasów, nazywanym Pawlasówką, przez którą przewinęło się wiele wybitnych osobistości życia kulturalnego II Rzeczypospolitej. W latach 30. zbliżył się do kręgu artystycznego skupionego wokół rzeźbiarza Stanisława Szukalskiego, zwanego "Szczepem Rogate Serce". W czasie II wojny światowej, w 1943 r., w wyniku fałszywego oskarżenia o pochodzenie żydowskie został aresztowany i trafił do KL Auschwitz, gdzie otrzymał numer 122843. W czasie pobytu w obozie nie zaprzestał twórczości. Jego rysunki w 2005 r. zostały zaprezentowane w Berlinie na wielkiej wystawie "Kunst in Auschwitz 1940-1945", gdzie zawisły w osobnej sali, przeznaczonej tylko na jego prace. Większość spuścizny artystycznej M. Ruzamskiego znajduje się w rękach prywatnych, jedną z największych zaś kolekcji rysunków i szkiców malarza posiada Muzeum - Zamek Tarnowskich w Tarnobrzegu. Artysta zmarł z wycieńczenia, po pokonaniu marszu śmierci, w obozie Bergen-Belsen kilkanaście dni przed wyzwoleniem.