Ekspozycja prezentuje efekty prac wykopaliskowych prowadzonych od 2016 r. na obszarze grodziska scytyjskiego w Chotyńcu pod Jarosławem przez zespół archeologów pod kierownictwem prof. dr. hab. Sylwestra Czopka z Instytutu Archeologii Uniwersytetu Rzeszowskiego, rektora UR.

Dokonane przez rzeszowskich badaczy odkrycia okazały się dużą sensacją – grodzisko od dawna znane archeologom okazało się nie średniowieczną, jak przypuszczano, ale starożytną osadą zamieszkaną przez Scytów. Ten koczowniczy lud żyjący na obszarze od Ałtaju po Ukrainę, o którym wspominają starożytni greccy historycy – Herodot w swoich „Dziejach” oraz Strabon w „Geographica hypomnemata” – pojawił się w Chotyńcu między VIII a V stuleciem przed Chr. Chotynieckie grodzisko stanowiło najdalej na zachód wysunięte osadnictwo scytyjskie i jest pierwszym odkrytym w obecnych granicach Polski. Sensacyjne okazały się również wydobyte przedmioty, jak grecka amfora, która była jedynym takim obiektem odnalezionym na obszarze naszego kraju. To naczynie oraz szereg innych interesujących artefaktów – jak ceramika, broń czy ozdoby – można zobaczyć na wystawie w Muzeum Zamkowym. – Jest to ostatnia otwierana w tym roku wystawa czasowa, podobnie jak poprzednie o charakterze kameralnym, ale za to niezwykle ważna z uwagi na jej znaczący aspekt edukacyjny oraz na wartość prezentowanych zabytków. W przypadku Muzeum Zamkowego ta ekspozycja – o dużym potencjale naukowym – ma dodatkowy walor, bowiem placówka założona w 1921 roku jako Muzeum Ziemi Sandomierskiej opiera się na zbiorach archeologicznych. Od samego początku tworzyły one trzon jej kolekcji i obecnie w naszych zbiorach stanowią przeszło połowę, nie licząc dużych depozytów Instytutu Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk, pochodzących z badań prowadzonych na Sandomierszczyźnie, które, jak wszystko wskazuje, niebawem powinny przejść na naszą własność. Czujemy się więc zobowiązani, by w naszej działalności wystawienniczej wiele miejsca poświęcać archeologii – mówi Mikołaj Getka-Kenig, dyrektor sandomierskiego muzeum. Obecny na wernisażu prof. Sylwester Czopek podkreślił, iż największym odkryciem badań w Chotyńcu stali się dla niego przede wszystkim jego współpracownicy. – Ten zespół miał okazję sprawdzić się w terenie i zdał egzamin celująco – podkreślił. Profesorowi towarzyszyli jego współpracownicy: dr hab. Katarzyna Trybała-Zawiślak, dr Joanna Adamik-Proksa, dr Marcin Burghardt, mgr Ewelina Ocadryga-Tokarczyk, mgr Tomasz Tokarczyk, dr Wojciech Rajpold, adiunkt działu archeologicznego Muzeum Zamkowego w Sandomierzu i jednocześnie kurator wystawy „Chotyniec – wrota do antycznej Scytii”. – Bardzo się cieszę, że to muzeum w Sandomierzu jako pierwsze pokazuje w takim kształcie wykopaliska chotynieckie – kontynuował rektor UR. – Do tej pory były one prezentowane w postaci wystaw planszowych, także w Ukrainie, a jedną z nich obecnie można obejrzeć w Uniwersytecie Lwowskim; inne rozproszone są po różnych placówkach. Odkrycia dokonane w Chotyńcu zmieniły nam nieco optykę VII, VI i V wieku przed Chrystusem na terenie Polski południowo-wschodniej. Przeprowadzone przez nas badania objęły zaledwie 2 proc. powierzchni zajmowanej przez grodzisko, liczące około 30 hektarów. Jest zatem w tym grodzisku wielki potencjał. Naturalnie nie oznacza to, że na każde kolejne 2 proc. będzie przypadała grecka amfora, ale z pewnością można się spodziewać jeszcze niejednego wspaniałego odkrycia – stwierdził prof. S. Czopek. Przez cały listopad ekspozycję można oglądać nieodpłatnie, gdyż Muzeum Zamkowe w Sandomierzu kolejny rok z rzędu uczestniczy w akcji Darmowy Listopad w Rezydencjach Królewskich. Wystawa powstała we współpracy z Muzeum Archeologicznym w Krakowie, Muzeum Okręgowym w Rzeszowie, Muzeum w Jarosławiu Kamienica Orsettich, Instytutem Archeologii Uniwersytetu Rzeszowskiego oraz Narodowym Centrum Kultury. Patronat honorowy objęli wicepremier, minister kultury Piotr Gliński, który skierował okolicznościowy list do uczestników wernisażu, marszałkowie podkarpacki i świętokrzyski oraz rektor Uniwersytetu Rzeszowskiego.