2 kwietnia jest obchodzony jako Światowy Dzień Świadomości Autyzmu. Z tej okazji Zespół Szkół Specjalnych organizuje kilka przedsięwzięć, mających przybliżyć problematykę tego coraz częściej spotykanego zaburzenia.

Marta Woynarowska: Jakie wydarzenia szkoła przygotowała w tym roku w ramach obchodów Dnia Świadomości Autyzmu?

Dariusz Chorzępa: Program powstawał w czasie, kiedy jeszcze pandemia mocno się trzymała, musieliśmy zatem mieć na uwadze ograniczenia wynikające z niej, dlatego też zrezygnowaliśmy z form, jakie miały miejsce w latach poprzednich, w tym z niebieskiego happeningu na placu Bartosza Głowackiego, w którym oprócz naszej placówki, uczestniczyły również inne tarnobrzeskie szkoły. Pierwszy odbył się w 2018 roku i naszym zamiarem było wówczas zainteresowanie uczestników, przechodniów samą tematyką autyzmu, gdyż zazwyczaj wywołuje ono zaciekawienie, chęć poszerzenia wiedzy na dany temat. W ten sposób wzrasta świadomość społeczeństwa. I o to nam chodziło, gdy organizowaliśmy happening.

Wprawdzie Dzień Świadomości Autyzmu przypada 2 kwietnia, ale z uwagi, iż jest to sobota, postanowiliśmy rozpocząć cykl wydarzeń w poniedziałek 4 kwietnia. Tego dnia zostaną wieczorem podświetlone na niebiesko główne budynki w mieście, w czym pomoże nam Tarnobrzeskie Stowarzyszenie Inicjatyw Artystycznych FRAM. We wtorek wraz z całą społecznością szkolną będziemy uczestniczyć w Mszy św. w kościele pw. św. Barbary. Następnego dnia zaś, przedpołudniem, na terenach przy szkole zostanie rozegrany „Bieg na niebiesko” z udziałem naszych uczniów i podopiecznych wczesnego wspomagania rozwoju dziecka oraz maluchów z sąsiadującego z nami Przedszkola nr 15.

Natomiast 6 kwietnia wspólnie z Fundacją Tu Jestem i Podkarpackim Centrum Edukacji Nauczycieli w Rzeszowie Oddział w Tarnobrzegu zapraszamy nauczycieli, wychowawców i rodziców na konferencję naukowo-metodyczną online „Autyzm to nie choroba”. Tak naprawdę może w niej wziąć udział każdy zainteresowany problematyką autyzmu. Zapisy i wszelkie szczegółowe informacje znajdują się na naszej stronie oraz PCEN (link TUTAJ). Na konferencje złożą się dwa wykłady - Agaty Pieniążek, prezeski Stowarzyszenia Solis Radius w Rzeszowie, która będzie mówić o relacjach na styku rodzic - nauczyciel terapeuta, oraz dr Katarzyny Wieczorek-Patyk dotyczący uwarunkowań samodzielności osób ze spektrum autyzmu, a także o ich edukacji i dorosłości.

Ponadto w Galerii Okno Miejskiej Biblioteki Publicznej i w Bibliotece Pedagogicznej będzie można zobaczyć wystawę prac naszych uczniów.

Jak mówi tytuł konferencji autyzm to nie choroba. Czym zatem on jest?

Jest to zaburzenie, a nie choroba. Nie ma zatem na nie lekarstwa. Jedynym sposobem radzenia sobie jest odpowiednia terapia wspierająca dziecko w relacjach z otoczeniem, gdyż głównym przejawem autyzmu jest brak potrzeby relacji społecznych, relacji z drugim człowiekiem. Można powiedzieć w uproszczeniu, że nie potrzebują bliskości, są wycofane, mają swoje natręctwa, trudności z wyrażaniem i odczytywaniem emocji, nie znoszą hałasu, w ogóle głośniejszych dźwięków. To są pewne symptomy wskazujące na możliwość wystąpienia u dziecka autyzmu. Naturalnie są różne stopnie zaburzenia. Są uczniowie, którzy mimo normy intelektualnej, mają problem ze skomunikowaniem ze środowiskiem. W wielu przypadkach obok autyzmu dochodzi niepełnosprawność intelektualna w stopniu lekkim lub umiarkowanym, ale zdarzają się również inne zaburzenia.

Czas pandemii, zamknięcie w domach, nauka zdalna, zburzenie stałego rytmu dnia na osobach z autyzmem odbiły się szczególnie mocno.

W przypadku uczniów z autyzmem bezpośredni kontakt jest niezmiernie ważny zarówno w pracy, jak i terapii. Tak samo jak w odniesieniu do dzieci z niepełnosprawnością intelektualną. Niestety obserwujemy regres, który trzeba będzie nadrabiać, a to nie zawsze jest możliwe. Chciałbym również bardzo mocno podkreślić znaczenie jak najwcześniejszej diagnozy autyzmu u dziecka. Im wcześniej tym lepiej, a od diagnozy i tak się nie ucieknie. Czasami rodzice wypierają ze swej świadomości, że ich dziecko może mieć autyzm. Tymczasem im wcześniej wdroży się terapię, tym lepsze osiągnie się efekty, pozwalające dziecku w przyszłości na lepsze funkcjonowanie w szkole, w społeczeństwie. Od problemu nie uciekniemy, on będzie tylko narastał. Niestety autyzm zaczyna przybierać skalę zaburzenia cywilizacyjnego, którego skalę można porównać do takich chorób cywilizacyjnych jak cukrzyca czy otyłość. Wśród naszych uczniów około 40 procent jest ze spektrum autyzmu.

Nauczyciele, terapeuci ze szkoły specjalnej intensywnie szkolą się z zakresu wiedzy o autyzmie.

Współpracujemy z Centrum Autyzmu w Krakowie, a nasze kontakty zaczęły się od wizyty w 2018 roku Andrzeja Wolskiego jako superwizora. Tego samego roku uczestniczyliśmy w szkoleniach organizowanych przez centrum. Uczyliśmy się jak pracować z uczniem ze spektrum autyzmu. Te szkolenia bardzo nam pomogły, pokazały w jakim kierunku mamy się rozwijać i dalej iść. Uświadomiły ponadto, że w przypadku dziecka, u którego oprócz autyzmu występują inne zaburzenia współistniejące, to w pracy z nim potrzebna jest iście aptekarska dokładność. Wiele dały nam również wizyty superwizorów, m.in. Marii Piszczek. Są to spotkania o charakterze ściśle warsztatowym, otwierające nam okno na pracę zespołową, która jest podstawą w terapii ucznia. Należy także dodać, iż w przypadku każdego dziecka, które trafia do nas z rozpoznaniem spektrum autyzmu, dobierana jest indywidualna terapia, dostosowana specjalnie dla niego, gdyż nie ma dwóch takich samych osób autystycznych, nie ma jednej ramy dla wszystkich. Dlatego opracowujemy indywidualne programy edukacyjno-terapeutyczne dla każdego ucznia modyfikowane nie tylko w trakcie jego całej edukacji, ale także ciągu samego roku szkolnego.