Kapryśna królowa

Zwycięstwo w wojnie trzynastoletniej i kończący ją II pokój toruński w 1466 r., dały Królestwu Polskiemu bezpośredni dostęp do Bałtyku. Korona inkorporowała bowiem m.in. Pomorze Gdańskie z samym Gdańskiem oraz Powiśle z Żuławami. Rok 1467 otworzył przed państwem polskim zupełnie nowe możliwości handlu. Dzięki wykorzystaniu arterii wodnych do transportu towarów, w tym przede wszystkim Wisły z jej dopływami, państwo polskie stało się potęgą eksportową głównie zboża, ale także drewna, skór, lnu, potażu, które trafiały do miast zachodniej Europy. Najszybciej rósł eksport zboża, z 2,2 tys. łasztów w 1470 r. do 116 tys. łasztów w 1618 r. Choć dla ścisłości należy zaznaczyć, że zdecydowana większość produkcji rolnej trafiała na lokalne rynki. Na transporcie rzekami korzystały leżące nad nimi miasta, w tym Sandomierz, Kazimierz Dolny, Włocławek, Toruń, Bydgoszcz i przede wszystkim Gdańsk, główny port Polski. Dlatego też dbano o ich spławność, zwłaszcza zaś Wisły, głównej arterii.

  Prom w latach 60. ubiegłego wieku Arch. Janusza Błachowicza

Swoistym przypomnieniem roli królowej polskich rzek i jednocześnie upomnieniem się o nią była oddolna, społeczna inicjatywa, by obecny rok był obchodzony jako Rok Wisły. Sejm, przyjmując 22 czerwca ub.r. uchwałę, ogłaszającą rok 2017 Rokiem Rzeki Wisły, podkreślił, iż jest to „symbol polskości i patriotyzmu – to nasze naturalne oraz historyczno-kulturowe dziedzictwo. Ta wyjątkowa rzeka, przez stulecia różnorodnie kształtowana przez naturę i ludzi, wciąż jest dla nas wyzwaniem cywilizacyjnym. Wymaga zrównoważonego rozwoju, przemyślanej strategii oraz odważnych, dalekowzrocznych działań”.

W różnorodne obchody Roku Wisły włączyła się także Miejska Biblioteka Publiczna im. dr. Michała Marczaka w Tarnobrzegu, przygotowując wystawę „Wisło nasza, Wisło szara. Wisła pod Tarnobrzegiem w starej fotografii i literaturze regionalnej”.

Archiwalne zdjęcia z dwudziestolecia międzywojennego oraz lat 60. i 70. ubiegłego wieku udostępnili ze swych rodzinnych zbiorów: Barbara Kornas, Beata Łabisz, Urszula Pięta, Anna Żarów, Katarzyna Opioła, Janusz Błachowicz, Marian Dobrowolski, Bogdan Myśliwiec, Sławomir Stępak oraz Krzysztof Watracz. Przedstawiają Wisłę jako miejsce rekreacji, drogę wodną, dostarczycielkę piasku, ale także jako nieokiełznany i niszczycielski żywioł. Szczególną uwagę warto zwrócić na fotografię dokumentującą budowę wiślanych wałów w 1933 r., zwłaszcza w kontekście tegorocznych prac przy rozbudowie obwałowań na odcinku przebiegającym przez Tarnobrzeg.

Zdjęciom towarzyszą cytaty zaczerpnięte z powieści, wierszy, tekstów tarnobrzeskich pisarzy i działaczy społecznych – Jana Słomki, Ferdynanda Kurasia, Wojciecha Wiącka, Stanisława Piętaka.

  Pogłębianie koryta rzeki w latach 70. Arch. Katarzyny Opioły

Najwymowniej rolę Wisły w dziejach państwa polskiego ujął w „Co zrobiono na Wiśle za czasów wolnej Polski w powiecie Sandomierskim” Wojciech Wiącek, który pisał: „Świętą jest ta nasza Polska rzeka Wisła. Wszystkie narody na świecie żyjące mają swoje święte rzeki: Żydzi mają rzekę Jordan, Egipcjanie rzekę Nil, Francuzi rzekę Sekwanę, Hindusi rzekę Ganges, Niemcy Ren, Rosjanie Wołgę itd. a my Polacy mamy tę świętą ukochaną naszą rzekę Wisłę, która płynie przez całą Polskę od gór Karpackich aż do morza Bałtyckiego środkiem kraju, tysiąc kilometrów długości. […]

Polska istnieje jako państwo już tysiąc lat, ale Wisła istnieje od stworzenia świata i do końca świata istnieć będzie.

W Polsce nie było poety, nie było literata, nie było pisarza ażeby mógł naszą Wisłę opisać dokładnie i sprawiedliwie i nikt jej nie opisze, bo nie ma wyrazów i słów na określenie piękna, powagi, czaru, siły i tajemnic Wisły.”

Wystawę można oglądać w Galerii „Okno” Miejskiej Biblioteki Publicznej w Tarnobrzegu, w budynku głównym przy ul. Szerokiej.