Zbiory Biblioteki Diecezjalnej od lat poddawane są pracom konserwatorskim i sukcesywnie udostępniane czytelnikom w formie cyfrowej. Choć ilość woluminów czekających na swoją kolej jest jeszcze spora, to jednak każdy realizowany projekt konserwatorski i digitalizacyjny pozwala mieć nadzieję, że uda się wszystkie uchronić od zniszczenia. Ostatnio zabezpieczono najcenniejsze zabytki piśmiennicze i zdigitalizowano je, udostępniając szerokiemu odbiorcy. – W ubiegłym roku w ramach programu „Społeczna odpowiedzialność nauki” biblioteka zrealizowała trzy zadania. Pierwsze polegało na konserwacji, digitalizacji i opracowaniu 45 starych druków z Biblioteki Kapituły Kolegiackiej i Katedralnej w Sandomierzu. Drugie było kontynuacją poprzednich i polegało na zapewnieniu dostępu do zbioru starych druków. Ostatnie zadanie wiązało się z pracami ratowniczymi, digitalizacją i udostępnieniem źródeł do badania dziejów ziemi sandomierskiej. Całkowity koszt prac wyniósł blisko 700 tys. zł – powiedział ks. Piotr Tylec, dyrektor biblioteki.

W pierwszym zrealizowanym zadaniu konserwację przeszedł oprawiony w deskę i skórę klocek introligatorski (księga zawierająca kilka pozycji naukowych w jednej oprawie) pochodzący z biblioteki Andrzeja z Żarnowa. Księga ta zawiera kilka pozycji naukowych, m.in.: Traktat astrologiczny Alkabicusza, w tłumaczeniu Jana z Sewilli, który przekładał z arabskiego na łacinę teksty z astronomii. W tej grupie znalazł się także Computus chirometralis, największy polski podręcznik chronologii teoretycznej i technicznej tamtych czasów autorstwa Jana z Głogowa, wybitnego uczonego przełomu średniowiecza i renesansu, oraz Introductorium Astronomie in Ephemerides również Jana z Głogowa. Z tego ostatniego dzieła pochodzi myśl, że wszelkie rzeczy ziemskie, które są dziełem Boga, z natury swej są „zależne, zachowywane i rządzone przez ciała niebieskie”. – W kolejnym odnowionym klocku znalazły się dzieła astrologów arabskich z biblioteki Melchiora Krupki, zmarłego ok. 1582 r. Ciekawym starodrukiem okazał się również Icones […] Nicolasa Reusnera zawierający zbiór portretów wybitnych ówczesnych autorów, uczonych, postaci religijnych czy lekarzy. Obok każdego z nich znajdują się dotyczące ich łacińskie i greckie napisy – dodał ks. Tylec.

W ramach drugiego zadania, stanowiącego kontynuację wcześniej realizowanych działań, wykonano dezynfekcję, dezynsekcję i czyszczenie 3500 starych druków, które po oczyszczeniu trafiły do zdezynfekowanego magazynu zbiorów specjalnych. – Do najciekawszych obiektów w tym zbiorze należy starodruk z 1700 r. spisany przez Stefana Żuchowskego, proboszcza, archidiakona i oficjała sandomierskiego, autora opracowań dotyczących relacji polsko-żydowskich. Praca ta zawiera nie tylko szczegółowy opis procesu Żydów sandomierskich z końca XVII w., lecz także kilku wcześniejszych procesów o mordy rytualne – wyjaśnił dyrektor placówki.

Wśród odnowionych starodruków na uwagę zasługuje także dzieło Jana Długosza z 1666 r. opisujące życie św. Stanisława, biskupa krakowskiego, oraz jeden z pierwszych podręczników do matematyki z 1757 r. napisany w języku polskim (z użyciem terminologii łacińskiej) pt. Arytmetyka albo nauka o liczbie / przez Michała Kaczwińskiego zebrana.

Trzecim wykonanym zadaniem były „Prace ratownicze, digitalizacja i udostępnienie źródeł do dziejów ziemi sandomierskiej”. Przeprowadzono konserwację zachowawczą archiwaliów, które przechowywała Kapituła Katedralna. Pracom poddano unikatowe materiały źródłowe, m.in. księgi ławnicze i radzieckie (od rady miejskiej) miasta Sandomierza z lat 1549–1567 oraz dokumenty dotyczące stanowiska Kapituły Kolegiackiej i Katedralnej w Sandomierzu wobec wydarzeń politycznych i wojennych.

– Wszystkie odnowione obiekty zostały odpowiednio zabezpieczone i zdigitalizowane. Realizowane zadania prowadzone były dzięki dofinansowaniu Ministerstwu Edukacji i Nauki oraz wkładowi własnemu biblioteki. Z odnowionych starodruków można korzystać bezpłatnie w serwisie Polona – podkreślił ks. Tylec.