Tarnobrzeski wrzesień 1939

Marta Woynarowska Marta Woynarowska

publikacja 01.09.2019 20:50

To tytuł wystawy przygotowanej z okazji 80. rocznicy wybuchu II wojny światowej przez Muzeum Historyczne Miasta Tarnobrzega.

Tarnobrzeski wrzesień 1939 Zainteresowanie zwiedzających wzbudzały archiwalne zdjęcia. Marta Woynarowska /Foto Gość

Wernisaż ekspozycji zakończył oficjalny miejski program obchodów rocznicowych.

Przybyli na niego przedstawiciele władz Tarnobrzega w osobie prezydenta Dariusza Bożka, radni oraz liczne grono tarnobrzeżan. Gościem wyjątkowym była Zofia Gorylewska, która udostępniła na wystawę rzeźbę Matki Bożej Dzikowskiej, będącą jej rodzinną relikwią z czasu wojny.

Bożena Staszczak, prowadząca dzisiejszą uroczystość w zastępstwie dyrektora muzeum Tadeusza Zycha, przytaczając fragment słynnej „Pieśni o żołnierzach z Westerplatte” Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego mówiący o pięknym lecie, zauważyła, iż Polacy, jakby wbrew zbierającym się chmurom, radośnie i masowo wyjeżdżali na letni wypoczynek, by korzystać z uroków i atrakcji kurortów oraz miejscowości letniskowych.

- Nikt nie spodziewał się, że to wszystko zniknie 1 września, że ten dzień zapoczątkuje straszliwą wojnę, która przyniesie miliony ofiar. Wrzesień 1939 roku to przerażenie, strach ludności cywilnej, ale zarazem heroizm polskich żołnierzy. Nasze muzeum przygotowało wystawę, wpisującą się w ogólnopolski program obchodów 80. rocznicy wybuchu II wojny światowej. Opowiada ona o bohaterach tamtego września w wymiarze lokalnym - mówiła Bożena Staszczak, kustosz MHMT.

O bohaterach 1939 roku mówił również prezydent Dariusz Bożek, przytaczając słowa wypowiedziane podczas porannych uroczystości, które odbyły się na cmentarzu wojennym, iż dzisiaj czcimy pamięć wszystkich poległych wówczas - bohaterskich obrońców, jak i osób cywilnych.

- Na wystawie spotykamy się z niemym bohaterem, ze zdjęciami, które ukazują ówczesne wydarzenia. Zdjęcia jeśli je nie retuszujemy, nie manipulujemy przy nich, wówczas nie kłamią. Mój dziadek oraz tata zajmowali się fotografią w sposób zawodowy. Niestety ich archiwum w różnych okolicznościach znalazło się w rękach innych osób. Z ciekawością i przyjemnością obejrzałem wystawę - dodał D. Bożek.

Nawiązał także do słów wypowiedzianych przez o. Karola Wielgosza, przeora klasztoru ojców dominikanów, podczas przedpołudniowej Mszy św., dotyczących ludzkiej pychy, stwierdzając, że niestety nie jesteśmy w stanie, albo nie chcemy się jej wyzbyć, a wszak ona sprowadza katastrofy i nieszczęścia chociażby w postaci wojen.

O samej wystawie opowiedział jej komisarz Radosław Pawłoszek, kustosz tarnobrzeskiego muzeum, który przygotował ją we współpracy z dyrektorem placówki Tadeuszem Zychem.

- Bardzo cennym eksponatem z uwagi na wartość emocjonalną jest rzeźba Matki Bożej Dzikowskiej, wykonana w drewnie gruszy, udostępniona przez panią Zofię Gorylewską. Jej autorem jest wysiedlony przez Niemców z Grudziądza rzeźbiarz Kalinowski. Rodzina pani Zofii traktowała rzeźbę jako wotum wdzięczności za ocalenie życia dwóch osób z jej grona podczas tragicznego nalotu, jakiego doświadczył Tarnobrzeg 2 września 1939 roku - wyjaśniał Radosław Pawłoszek. - Były to pani Zofia, wówczas jako niemowlę, oraz jej mama. Wystawa została pomyślana jako spacer po Tarnobrzegu z września 1939 roku i pierwszych okupacyjnych miesięcy. Zaczynamy od nalotu 2 września, następnie prowadzimy w rejon budowy, a później walk o przeprawy na Wiśle, na tarnobrzeski rynek, by ukazać bestialstwo niemieckiego okupanta zarówno stosunku do ludności aryjskiej, jak i żydowskiej. Przewodnikami są autorzy relacji z tych wydarzeń, mieszkańcy Tarnobrzega oraz żołnierze, którzy znaleźli się tutaj w trakcie działań wojennych.

Na ekspozycji znajduje się również akcent związany z zamkiem Tarnowskich w Dzikowie, obecnie siedzibą MHMT, i jego ostatnim właścicielem, czyli Arturem Kazimierzem Tarnowskim. Jego syn Jan Artur udostępnił na wystawę walizkę swego ojca, z którą wyruszył na wojnę we wrześniu 1939 roku.

Na ekspozycji jest znacznie więcej osobistych pamiątek przechowywanych przez tarnobrzeżan.

Druga sala poświęcona została natomiast sylwetkom wybranych żołnierzy różnych formacji, których los związany był z Tarnobrzegiem. Są oni symbolem zarówno wszystkich tarnobrzeżan walczących w kampanii wrześniowej, jak i ogólnego wysiłku militarnego tarnobrzeskiego społeczeństwa podczas II wojny światowej. Oprócz zdjęć, biogramów, zgromadzone zostały także dokumenty oraz ich osobiste przedmioty.

Wystawę można zwiedzać do 15 grudnia bieżącego roku.  

Uczestnicy porannych obchodów oraz wernisażu wystawy otrzymali od prezydenta Tarnobrzega okolicznościową kartkę pocztową, wydaną przez miasto ku przypomnieniu i upamiętnieniu 80. rocznicy wybuchu II wojny światowej.