Podczas tegorocznych sandomierskich spotkań naukowo-pastoralnych „Wokół chrześcijańskiego Wschodu” podjęto tematykę związaną z Kościołem Rusińskim, który swoje korzenie wywodzi z Unii Użhorodzkiej, zawartej na Zakarpaciu 24 kwietnia 1646 r. Gośćmi specjalnymi sandomierskiego sympozjum byli hierarchowie tego kościoła z diecezji mukaczewskiej na Ukrainie: biskup Milan Šášik CM, hierarcha mukaczewski, oraz biskup pomocniczy Nił Łuszczak OFM.  

Spotkanie rozpoczęła liturgia sprawowana w katedrze sandomierskiej w obrządku Rusińskim pod przewodnictwem bp. M. Šášika wraz ze śpiewem chóru kantorów z Seminarium Mukaczewskiego. Podczas homilii hierarcha odniósł się do wschodnich malowideł umieszczonych w prezbiterium katedry. – To właśnie w tej gotyckiej katedrze, na jej ścianach, w namalowanych freskach, dokonał się już przed laty dialog kultury Wschodu i Zachodu. A my poprzez to spotkanie kontynuujemy tę wymianę bogactwa liturgii i kultury, jaką każdy z Kościołów poprzez wieki wypracował – mówił bp Milan Šášik.

Biskup, wspominając trudną historię lat powojennych na Ukrainie, mówił o martyrologium tamtych chrześcijan prześladowanych i skazywanych za odwagę trwania w swojej wierze. – Mimo dużego zagrożenia ze strony władz, braku świątyń i kapłanów wierni przechowywali z wielkim zaangażowaniem wiarę i obrzędowość. Do dziś opowiadane są niesamowite historie rodzinnych modlitw czy świątecznych spotkań, dzięki którym mogli, choć w małym stopniu, wyrazić swoją wiarę – mówił hierarcha Kościoła Rusińskiego. – Cieszę się z tego dzisiejszego spotkania, z tej wspólnej modlitwy w starocerkiewnym języku słowiańskim, w której wychwalaliśmy Boga. Jest to doskonała okazja, aby jedni drugich poznali, żeby Pan Bóg pozwolił złamać różne uprzedzenia, jakie są w ludziach, i abyśmy zrozumieli, że wszyscy jesteśmy Bożymi dziećmi i dążymy do życia w niebie. Chrystus zmartwychwstał – podsumował bp Milan Šášik.

Na konferencję na temat chrześcijańskiego Wschodu przybyli: abp Jan Martyniak, metropolita przemysko-warszawski obrządku bizantyńsko-ukraińskiego, Jan Sergiusz Gajek, wizytator apostolski Kościołów greckokatolickich na Białorusi, kapłani oraz studenci.

Kolejna część spotkania odbyła się w auli Katolickiego Domu Kultury św. Józefa. Otwierając spotkanie, bp Krzysztof Nitkiewicz wskazał na konieczność takich spotkań, które pozwalają na wzajemne otwarcie oraz stają się fundamentem budowania relacji na teraźniejszość i przyszłość. – W Bulli Apostolskiej „Incarnationis Misterium” na Wielki Jubileusz roku 2000 bł. Jan Paweł II mówił, że "pomimo brzemienia dwóch tysięcy lat historii chrześcijanie (…) nie czują się bynajmniej zmęczeni; przeciwnie, dodaje im sił świadomość, że niosą światu prawdziwą światłość, Chrystusa Pana. Kościół, głosząc Jezusa z Nazaretu, prawdziwego Boga i doskonałego Człowieka, otwiera przed każdą ludzką istotą perspektywę przebóstwienia, a tym samym bycia bardziej człowiekiem". Zacytowałem te słowa, gdyż wydają mi się one szczególnie bliskie duchowości chrześcijańskiego Wschodu. Odkrył ją na nowo Sobór Watykański II, a bł. Jan Paweł II oraz jego poprzednicy i następcy wielokrotnie się do niej odwoływali – mówił hierarcha sandomierski.

– Wiemy, że każdy ochrzczony jest wszczepiony w Chrystusa i należy do Kościoła Powszechnego, który jest społecznością hierarchicznie i prawnie uporządkowaną. Wiemy, że ta przynależność kościelna realizuje się w części Ludu Bożego, ukonstytuowanej jako jeden z Kościołów wschodnich „sui iuris” lub Kościół łaciński. To rozróżnienie nie może jednak skutkować jakąś dwutorowością życia kościelnego, nie może powodować zamknięcia na inne wspólnoty, odmienne pod względem duchowości, obrządku czy dyscypliny. Dziedzictwo Chrześcijańskiego Wschodu i Zachodu stanowi jedną całość, gdyż jest dziełem Ducha Świętego. Na nim powinniśmy budować naszą teraźniejszość i przyszłość. Ono jest drogą do przebóstwienia naszego człowieczeństwa mocą łask paschalnych, jakich udziela nam Zmartwychwstały Chrystus – podkreślił bp Krzysztof Nitkiewicz.

W pierwszym wykładzie, naukowej części spotkania, biskup pomocniczy Nił Łuszczak przedstawił temat: „Historia – teraźniejszość Kościoła Rusińskiego”. Kolejny wykład na temat: „Elementy Prawa Wschodniego w duszpasterstwie Kościoła Łacińskiego” przedstawiła dr hab. Urszula Nowicka, omawiając szeroki zakres spraw dotyczących codziennego przenikania się problemów prawnych związanych z życiem sakramentalnym i duszpasterstwem osób z różnych Kościołów.