Perspektywa jubileuszu 200-lecia powstania diecezji skłania do poznania jej historii. Samo powstanie administracyjnych struktur nie stanowi punktu wyjścia. Nie możemy pominąć ponadtysiącletniej historii chrześcijaństwa, która dokonywała się na naszych ziemiach. – Jako diecezja istniejemy od 200 lat, jednak chrześcijaństwo oraz administracja kościelna wprowadzane były na te ziemie niemal zaraz po chrzcie Mieszka I, a już na pewno po roku 1000, gdy na zjeździe gnieźnieńskim powstała diecezja krakowska. To właśnie wtedy ziemia sandomierska została włączona w jej granice jako administracji kościelnej – opowiada ks. Piotr Tylec, historyk i dyrektor Biblioteki Diecezjalnej. Istnieją pewne hipotezy, że za panowania Bolesława Chrobrego mogła istnieć obok metropolii gnieźnieńskiej stolica arcybiskupia w Sandomierzu, którą miała zniszczyć reakcja pogańska po śmierci Mieszka II, ale są to tylko przypuszczenia historyków. I choć sandomierski gród miał od początku panowania Piastów duże znaczenie polityczne, jego prestiż w organizacji kościelnej rozpoczyna się dopiero w końcu XII w., gdy powstają tutaj w 1191 r. kolegiata i siedziba archidiakonatu w 1207 roku.