Nasze Orły Białe

W Muzeum Diecezjalnym zorganizowano spotkanie naukowo-historyczne w związku z obchodzoną rocznicą wybuchu Powstania Styczniowego. W związku z tym, ze w zbiorach muzeum, znajduje się wiele powstańczych pamiątek w tym wojskowy sztandar, spotkanie dotyczyło tematyki używania symboliki Orła Białego na sztandarach i chorągwiach powstańczych. Swoją wiedzą podzielił się z zebranymi prof. Dr hab. Jan Ptak z Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.

- Trzeba podkreślić, że historia symbolu białego orła na oznaczeniach państwowych i wojskowych sięga w Polsce czasów średniowiecza i trwa niemal nieprzerwanie do dziś. Biały Orzeł w koronie na czerwonym tle był i jest używany, jako nasze narodowe godło. Nieco wcześniej symbolika orła używana była na znakach wojskowych - wyjaśniał profesor.

- Znaczenie tego symbolu nabrało większej wagi, gdy Polska utracił niepodległość i suwerenność. W czasach zaborów używanie takiej symboliki albo było ograniczone lub całkiem zakazane. Dlatego Biały Orzeł umieszczany na emblematach, sztandarach czy chorągwiach był symbolem walki o niepodległość i zrywu wolnościowego - podkreślał.

Jak tłumaczył, w czasach zrywów narodowościowych obok Białego Orła na proporcach i sztandarach oddziałów powstańczych umieszczano inne atrybuty jak herb Pogoni Litewskiej – symbolizujący unię narodów oraz symbole religijne: wizerunek świętego Michała Archanioła czy obraz Matki Bożej Częstochowskiej. Czasami także dodawano wyhaftowane napisy: „Pod twoją obronę”, „Boże zbaw Polskę”, „Za wolność nasza i waszą”. - Takie połączenie symboli narodowościowych i religijnych było bardzo częste podkreślając świadomość narodową i religijną społeczeństwa - dodaje J. Ptak.

Jak referował profesor wiele takich sztandarów zachowało się do naszych czasów. Większość z nich obecnie znajduje się w Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie gdzie została zwrócona przez Rosję na mocy traktatu Ryskiego. - Pojedyncze sztandary czy też chorągwie znajdują się w konkretnych muzeach, czego dowodem jest sztandar z tutejszego muzeum. Nie jesteśmy dokładnie pewni jego pochodzenia. Najprawdopodobniej pochodzi z czasów jeszcze przed powstańczych, gdy bardzo mocno działał ruch patriotyczny, wynikiem, czego były organizowanie procesje i spotkania narodowościowe. To właśnie na takie spotkanie mógł być wykonany ten sztandar, który następnie mógł trafić do powstańczego oddziału. Możemy przypuszczać, że ze względu na swój mały rozmiar mógł być używany przez szwadron jazdy powstańczej. Trzeba podkreślić kunszt jego wykonania. Został wykonany z sukna i pięknie odwzorowanym Białym Orłem w koronie - referował prof. Jan Ptak.

Obecność znaków narodowych w oddziałach powstańczych, jak wyjaśniał prelegent, podkreślała świadomość i tożsamość narodową, dodawał ducha patriotycznego i przekonanie działania w słusznej sprawie walki o niepodległość.

Spotkanie zakończyła dyskusja historyczna z zebranym gremium.

  Symbolika Orła Białego na wojskowych sztandarach
Wykład J. Ptaka ks. Tomasz Lis /Foto Gość   Powstańczy sztandar
Zbiory Muzeum Diecezjalnego w Sandomierzu ks. Tomasz Lis /Foto Gość